Reis

Dr. Vijai S Shankar MD PhD.

India Herald

Houston, USA

31 december 2008

‘Het moment is de reis’

Een reis betekent een beweging van het ene naar het andere punt. Een reis is in feite een beweging, maar het punt waar men naartoe wil, de bestemming, wordt al gauw en is doorgaans belangrijker dan de reis zelf. Zodoende kan een reis groot of klein zijn. Een bezoek aan een aangrenzende kamer zou ook een reis zijn en wie zou dat kunnen ontkennen? Hoe dan ook, de mens is gek op reizen, al zijn ze nog zo klein.

De mens maakt vele reizen. Bij sommige is hij zich ervan bewust dat het een reis is, terwijl hem dat bij anderen volledig ontgaat. De dagelijkse dingen die een mens denkt te moeten doen zijn reizen, maar dat is niet zoals hij het ziet: hij ziet ze als dagelijks terugkerende bezigheden. Pas als een beweging enige opwinding in de geest teweegbrengt, lijkt het voor de mens een reis. Een dagelijkse bezigheid is niet opwindend voor de geest, en daarom lijkt het voor de mens geen reis, terwijl het dat wel zou moeten zijn; het is zo, en zo zal het zijn, of hij het wil of niet.

Een reis kan opwindend of teleurstellend zijn, of van allebei een beetje. Het hangt allemaal af van de mate waarin de mens de reis accepteert of verwerpt en dat kan gedeeltelijk of geheel zijn. Hij zou graag zien dat iedere reis die hij maakt opwindend is en daarom bidt en hoopt hij dat ze niet teleurstellend zullen zijn; hij gelooft ook dat een reis niet teleurstellend zou mogen zijn. De mens gelooft dat het aan hem is of de reis wel of niet in overeenstemming is met hoe hij het hebben wil, en het mag alleen opwindend en nooit teleurstellend zijn.

Een reis kan een avontuur van uiteenlopende aard zijn, zoals een bedevaart, een vakantie of een of andere expeditie. Het kan ook een ontdekkingsreis op zee zijn of een bezoek aan iets wat al ontdekt is, zoals een reis door de ruimte of naar de maan. De mens onderneemt deze reizen niet elke dag. Ze gebeuren zo nu en dan, hetzij gepland of als plotselinge gebeurtenis. Ze worden gekenmerkt door verrassingen of ze zijn overwegend bekend en gaan in de geest gepaard met een verlangen naar herhaling.

Onder dagelijkse reizen vallen de bezoeken aan de supermarkt of de locale markt om eten en drinken te kopen. Ook de reis naar het werk is een reis die men wil maken, maar men verlangt er ook naar om ermee te stoppen. De reis die ouders dagelijks voor hun kinderen van huis naar school maken, is vaak vergelijkbaar met een spoedeisende evacuatie uit een rampgebied of met een ordelijke militaire parade. Hoger onderwijs gaat voor mensen met aspiratie doorgaans gepaard met de nodige opwinding en een zweem van avontuur, maar het is hoe dan ook een reis. Verder zijn er allerlei minder frequente reizen die de mens maakt, zoals naar uitgaansgelegenheden, de dierentuin, de ijssalon, het winkelcentrum enz. De mens maakt ieder moment een reis omdat hij elk moment van zijn leven in beweging is. Elk punt is zowel een reis als de bestemming. Een kleine beweging van het lichaam, zoals het knipperen van een ooglid, zou dus ook een reis zijn en is dat ook.

Het huwelijk is voor sommige een lange en voor andere een korte reis. Dit is zo’n reis die tot de dood kan duren of niet. De duur van een huwelijk kan nooit voorspeld worden. Ook de kater na een scheiding is een pijnlijke reis die een mens moet doormaken. De voorbereidingen die bij het maken van een reis komen kijken, klein of groot, haalbaar en mogelijk, is een reis op zich.

Spirituele reizen zijn al even gevarieerd als huwelijksceremoniën, met één belangrijk verschil en dat is sensatiezucht - hét kenmerk van iedere spirituele reis - en de hoop op verlichting of de belofte van een ontmoeting met God ten behoeve van uiteindelijke gelukzaligheid. Sensatiezucht is slechts een reis in een draaimolen, maar wel eentje die zich afspeelt in de geest; het enige waar dit toe leidt is ouderdom, maar nooit verlichting. Sensatiezucht neemt de mens mee op een reis naar een fictieve wereld – een pseudo-wereld. Verlichting kan noch worden gekregen noch worden bereikt. Verlichting is de realisatie dat de reis niet van de bestemming gescheiden is, maar dat de reis de bestemming is.

Anderzijds is een huwelijk een geleidelijke voortgang van hoop of huwelijksgeluk naar de uiteindelijke ramp van een echtscheiding. En ertussenin vinden we de beloftes van en hoop op levensgeluk – de spreekwoordelijke “geef me nog een kans”. In tegenstelling tot andere reizen, is het huwelijk een reis waarbij de geest in zijn natuurlijke staat, dat wil zeggen zonder verwachtingen ten aanzien van gedrag, kan worden blootgesteld aan toetsing en onderzoek. Het huwelijk is een enorme reis die een mens in staat stelt om de illusoire natuur van de geest te begrijpen.

Maar wat is de betekenis van een reis? Het houdt in dat je van een plaats naar een andere reist. De betekenis is vaag en niet specifiek qua plaats of afstand. Elk punt in het universum zou het beginpunt kunnen zijn en op dezelfde manier zou elk punt in het universum de bestemming kunnen zijn. En de afstand tussen deze twee punten zou dan de afstand tussen de twee plaatsen zijn. In feite is het een beweging van het ene naar het andere punt.

Het leven bestaat uit zulke punten. De afstand tussen de punten zou ook uit punten bestaan, want het leven is energie en energie is overal. Zelfs ruimte bestaat uit punten van dezelfde energie. In dat geval kan een reis nooit herkend worden als een handeling. Een reis zou alleen een enkelvoudige reis van transformerende energie kunnen zijn. Deze enkelvoudige beweging van transformerende energie is een doorlopende, spontane, onbeheersbare en onvoorspelbare precieze beweging van licht. Het licht reflecteert een optische illusie van een reis.

Welnu, omdat het leven energie is, is geboorte een reis, en dat geldt ook voor de dood. Geboorte is het einde van een reis die met de dood begon, en de dood is het begin van een reis die eveneens als geboorte eindigt. Dit betekent dat geboorte en dood hetzelfde enkelvoudige punt innemen. Dit komt omdat er geen sprake van gescheidenheid kan zijn tussen deze twee verschijnselen, want alle punten van een scheiding zouden immers uit dezelfde energie bestaan.

Dit betekent dat geboorte en dood onderling afhankelijk zijn en een proces van integratie en desintegratie vormen waarbij de twee niet van elkaar gescheiden zijn, maar een twee-eenheid vormen. Dit impliceert dat integratie en desintegratie in hetzelfde moment plaatsvinden, en dit is dus wat het verfijningproces van het leven is. Geboorte en dood zijn één en dat zijn ze of iemand dat leuk vindt of niet. Dit is wat het leven mysterieus maakt, want het is immers onlogisch dat geboorte en dood één zouden zijn. Voor het ego betekent het woord geboorte een begin terwijl het woord dood een einde betekent voor het ego.

Maar er kan in het leven nooit een begin of een einde zijn, want de mens kan immers nooit het punt bepalen waar iets begint of iets eindigt. Dit komt omdat elk punt een punt van integratie én van desintegratie is, en dit is dus wat verfijning is. Dat ieder punt een punt van verfijning is, houdt in dat alle punten één zijn. En dit is wat bedoeld wordt met eenheid van het leven. Als het begin van geboorte of dood niet kan worden geïdentificeerd, zouden de reizen die de mens denkt te maken, dan wel kunnen worden geïdentificeerd?

Voor de geest lijkt het alsof er vele van elkaar gescheiden reizen zijn die de mens maakt en dit is al zo vanaf het moment waarop het denken de mens overkwam. De reizen zijn door alle generaties heen alsmaar verfijnd, sterker nog, dit gebeurt elk moment, en dat zal zo doorgaan omdat het leven nu eenmaal elk moment verfijnt. De overtuiging dat een mens zelf zijn leven moet maken, stimuleert hem om dergelijke reizen te maken.

Waarom onderneemt de mens een reis? De mens doet dit om er beter van te worden, bijvoorbeeld om zich te ontwikkelen, of om rijk, gelukkig, machtig, prestigieus en gezond te worden, en om verlichting te bereiken, evenals andere dingen. Hij maakt zijn reizen ook om dingen te voorkomen, zoals ziekte, eenzaamheid, droefheid, armoede, oorlog en elk ander gevoel dat hij niet wil. Hij kan slechts één reis per keer en niet twee tegelijkertijd ondernemen, zodat hij moet kiezen: of een reis met als oogmerk om te ‘worden’, of een reis met de bedoeling om te ‘voorkomen’. Het is onmogelijk om ze allebei op hetzelfde moment te maken.

Angst motiveert een mens om te reizen met de bedoeling om de dingen die hij niet wil te voorkomen, terwijl hebzucht hem die reizen laat maken waarmee hij kan worden wat hij graag wil en hoopt. Een reis met ‘worden’ als oogmerk is er een van competitie en maakt een mens competitief - de ene mens lijnrecht tegenover de ander. Waar hebzucht is, laat ook competitie zich gelden en dat gaat op voor een individu, een gemeenschap of een land; boosheid, jaloezie en haat komen bovendrijven en zijn onvermijdelijk. Al deze gevoelens zijn evident in ieder huishouden en tussen samenlevingen, religieuze en spirituele bewegingen en tussen landen.

In het leven van de mens zijn beide reizen samengevoegd, en dat betekent dat beide reizen in hetzelfde moment plaatsvinden, zoals met geboorte en dood, en niet van elkaar gescheiden kunnen zijn. Voor de mens is het niet mogelijk om deze reizen te maken, want hij kan slechts één type reis per keer maken en niet allebei op hetzelfde moment. Het is het leven dat beide reizen op hetzelfde moment en op hetzelfde punt mogelijk maakt, als het proces van verfijning, dat van nature enkelvoudig en doorlopend is. De reis van verfijning van het leven kan niet beheerst of voorspeld worden. De reis van het leven is precies, maar desondanks illusoir. De reis is een optische en auditieve illusie van licht en geluid. De reis van het leven is mysterieus, zodat de mens zich kan realiseren dat hij of zij een mysticus is – eeuwig en verlicht – en dat het helemaal niet nodig is om verlichting na te streven. Zelfs het proberen overkomt de mens zodat hij kan begrijpen dat proberen niet nodig is.

Welnu, wat zou deze reis kunnen zijn die als een samenvoeging van vele reizen verschijnt, en de mens laat geloven dat hij de reis kan maken of breken? De reis is er, zodat de mens kan begrijpen dat hij niet de denker, spreker en doener is. De reis is er, zodat de mens kan begrijpen dat de mens en de geest illusoir en niet echt zijn. De reis is er, zodat de mens kan begrijpen dat beschuldigen en bekritiseren een oppervlakkige geest reflecteren. De reis is er, zodat de mens kan begrijpen dat als hij boos, teleurgesteld, droevig of jaloers is, deze gevoelens naar God toe worden geuit en niet naar de mens. De reis is er, zodat de mens kan begrijpen dat het God is die als de wereld, de mens en ook als de geest verschijnt. De reis is er, zodat de mens kan begrijpen dat het leven hem in leven houdt en dat hij niet zichzelf in leven houdt. Alleen als de mens tot inzicht komt zullen liefde en dankbaarheid zich onthullen.

De reis is er, zodat de mens kan begrijpen dat wat hij weet, doet en krijgt, precies is wat hij behoort te weten, behoort te doen en behoort te bezitten. In deze reis is de reis zelf de bestemming. De reis en de bestemming bevinden zich op hetzelfde punt in het leven, zoals geboorte en dood, en dit gaat op voor elk punt in het leven.

In ieder punt is het drama hetzelfde, alleen de intensiteit verschilt. Elk punt in het leven is zowel duaal als non-duaal en ieder punt is zowel vrijheid als gebondenheid. Elk punt bestaat uit licht en geluid en reflecteert een illusoir drama in de geest van een wereld die bol staat van te maken reizen. De verschijning van vegetatie, dieren en mensen duurt slechts een moment, omdat geboorte en dood van verschijnselen ieder moment plaatsvindt. De reizen van de mens duren slechts een moment, waarbij de reis van het leven slechts op één manier haar weg vindt, en de alternatieve reis waar de mens naar verlangt of op hoopt niet bestaat. Er bestaat naast het moment ‘dat is’ geen reservemoment waarin een alternatieve reis zou kunnen plaatsvinden.

De waarde van een reis, als die er al is, duurt niet langer dan een moment, want er is maar één moment. Dit enkelvoudige moment is de eeuwigheid. Zo zien we dus dat de waarde van iedere spirituele reis, van een techniek of van yoga, slechts een moment duurt. Het moment is enkel licht en geluid en dit moment van licht en geluid reflecteert een optische en auditieve illusie van acties, situaties en tijd in de geest, en niet in het leven.

Het doek gaat omhoog en het drama begint met geboorte, en het doek valt als de dood intreedt. Paradoxaal genoeg gaat het gordijn in het drama van het leven ieder moment van het leven omhoog en omlaag. Het leven is een reis van licht en geluid en deze reis is alles wat er is. Het duurt slechts een moment maar het lijkt alsof het een levenlang duurt. Daarom is het leven zonder tijd en zonder gedachte. Geniet van het moment, want het is zowel de reis als de bestemming - een kostbaar geschenk van het leven.

© Copyright 2008 V. S. Shankar

Terug naar artikelpagina